De Wet DBA en de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) zijn belangrijke onderwerpen waarover veel onduidelijk is. Hoe dienen flexondernemers om te gaan met zzp’ers of payroll? De polder en politiek roepen van alles maar ondertussen ziet werkgever door de bomen het bos niet meer. Een overzicht van de stand van zaken.

Wet DBA

Hoe zat het ook al weer? In 2015 kondigde de toenmalige staatssecretaris Wiebes (Financiën) aan dat de Verklaring arbeidsrelatie (VAR) moest verdwijnen. De praktische reden hiervoor was dat controle op de VAR door de Belastingdienst in de praktijk niet of nauwelijks haalbaar bleek. Volgens Wiebes’ alternatief – de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (wet DBA) – zouden zzp’er en opdrachtgever aan de hand van modelovereenkomsten voortaan moeten aantonen dat er geen sprake is van schijnzelfstandigheid. (En dat er dus geen loonbelasting en premies werknemersverzekeringen zouden moeten worden afgedragen, zoals voor werknemers geldt.)

Opgeschort tot 1 januari 2020

Ondanks een golf van protest, vanuit onder meer de Senaat, brancheorganisaties ABU en NBBU, zzp-organisaties en werkgeversorganisatie, drukte Wiebes zijn wet DBA door. Vanaf 1 januari 2016 is de Wet DBA van kracht. Maar inmiddels is de handhaving van die wet opgeschort tot 1 januari 2020, zo hebben de nieuwe verantwoordelijke bewindslieden Koolmees (Sociale Zaken) en Snel (Financiën) laten weten. De belastingdienst zal alleen optreden tegen eventuele ‘kwaadwillenden’. Oftewel, de wet is er wel, maar ook weer niet. De modelovereenkomsten blijken niet werkbaar.

Regeerakkoord

Volgens het regeerakkoord moet de Wet DBA op de schop. Om de onderkant van de zzp-markt – denk aan pakket- en maaltijdbezorgers – te beschermen, wil het kabinet een laag zzp-tarief (18 euro) als ondergrens stellen. Daarnaast moeten de onwerkbare modelovereenkomsten plaatsmaken voor een opdrachtgeversverklaring. Die kan de opdrachtgever verkrijgen door het beantwoorden van een aantal vragen via een webmodule. Met deze opdrachtgeversverklaring in de hand zouden opdrachtgevers met een gerust hart zzp’ers moeten kunnen inhuren

Criterium gezagsverhouding

Toch houdt het kabinet vast aan ‘oude’ criteria zoals als de duur van de overeenkomst en de aard van de werkzaamheden (betreft het reguliere bedrijfsactiviteiten of niet?). Die moeten worden meegewogen, zo vinden Koolmees en Snel. Kern van het probleem is dat de status van de zzp’er hierbij nog altijd wordt getoetst aan de arbeidsrechtelijke positie van de ‘werknemer’. De ‘gezagsverhouding’, die bepaalt of iemand werknemer is of niet, blijft een heikel punt in de hele zzp-discussie. Ook omdat er onduidelijkheid bestaat over dit begrip. De Tweede Kamer heeft het kabinet daarom opgeroepen om voor 1 januari 2019 te verduidelijken wat dit begrip onder de huidige wetgeving inhoudt.

Bewuste keuze ondernemerschap

Meest recente wapenfeit rondom de zzp-wetgeving is het vervolgoverleg begin september van Koolmees en Snel met ‘het veld’ geweest. De NBBU heeft daarbij gepleit om als criterium ‘de bewuste keuze voor het zelfstandig ondernemerschap’ centraal te stellen. Dat zou de lastige toetsing aan de gezagsverhouding met de zzp’er overbodig maken en alle partijen – zzp’er, opdrachtgever of zzp-bemiddelaar – de zekerheid moet bieden dat zij gewoon met elkaar in zee kunnen gaan, zonder risico op naheffingen en boetes van de Belastingdienst.
Want duidelijkheid en zekerheid vooraf over de inhuur van zzp’ers – dat is waar opdrachtgevers (en zzp-bemiddelaars) nu al jaren naar snakken.

Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB)

Minister Wouter Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) heeft begin april van dit jaar zijn Wet arbeidsmarkt in balans (WAB) gepresenteerd. Nadat de WAB voor internetconsultatie werd vrijgegeven, barstte de kritiek los.

VNO-NCW en MKB Nederland zijn in hun eerste reactie bepaald niet positief over de het wetsvoorstel WAB. VNO-NCW stelde in een eerste reactie zelfs dat ‘Alle vormen van tijdelijke arbeid duurder worden en in sectoren die hier afhankelijk van zijn onhanteerbaar.‘

Wat maakt dan die tijdelijke arbeid duurder en waarom wil Koolmees dat doen? Het kabinet wil de kloof tussen vaste contracten en flexibele arbeid verminderen, onder meer door het terugdraaien van enkele regels uit de Wet Werk en Zekerheid. De 5 voorgestelde maatregelen uit het concept-wetsvoorstel van Koolmees die ‘vast minder vast’ en ‘flex minder flex’ moeten maken zijn:

ontslag wordt eenvoudiger; ontslag wordt ook mogelijk als er sprake is van een optelsom van omstandigheden, de zogenaamde cumulatiegrond. Nu moet de werkgever aan 1 van de 8 ontslaggronden volledig voldoen.

Nu krijgt een werknemer een transitievergoeding op het moment dat de arbeidsovereenkomst na twee jaar eindigt. Als het aan het kabinet ligt krijgt elke werknemer vanaf de eerste dag recht op een transitievergoeding (ontslagvergoeding), ook tijdens de proeftijd.

verlenging ketenbepaling; de opeenvolging van tijdelijke contracten (de ketenbepaling) wordt verruimd. Volgens de huidige Wet Werk en Zekerheid is het nu mogelijk om aansluitend drie tijdelijke contracten in twee jaar aan te gaan. Dit wordt drie jaar.

Verlenging van de proeftijd voor vaste contracten van 2 naar 5 maanden.

Werknemers die op payrollbasis werken, krijgen dezelfde arbeidsvoorwaarden als de werknemers die in dienst zijn bij de opdrachtgever.

Met name over dat laatste punt – de wens van het kabinet om payroll aan banden te leggen lopen de gemoederen in de flexbranche hoog op. Uit het regeerakkoord valt op te maken dat het kabinet de mogelijkheden voor payrolling wil beperken en het inhuren van personeel via payrollconstructies minder aantrekkelijk wil maken. Maar welke concrete maatregelen het kabinet hiervoor zal nemen is nog niet bekend. Welke gevolgen dit heeft voor payroll bedrijven is dus ook nog niet duidelijk. Volgens experts zal veel zal afhangen van de definitie van payrolling die in de WAB zal worden gehanteerd.

Het wetsvoorstel is recent naar de Tweede Kamer gestuurd. Buiten de Tweede Kamer is er al veel kritiek op het wetsvoorstel. Komende weken zal blijken hoe de Tweede Kamer hier op zal reageren. Met onze nieuwsbrief houden we u op de hoogte.

Ook Patrick Hustinx (Professionals in Flex) uitte in een blog begin deze zomer al forse kritiek op het wetsvoorstel. Lees zijn column via deze link: http://professionalsinflex.nl/wab-andersom/

Wilt u meer weten of heeft u advies nodig?
Neem contact met ons op.